ایمن سازی ساختمان شامل طیف وسیعی از فعالیت هایی است که منجر به ایمن شدن سازه می شود. این طیف وسیع از ایمن سازی اشیا و دکوراسیون گرفته تا مقاوم سازی تیر، ستون و پی ها را شامل می شود.

به گزارش اخبار ساختمان، ایمن سازی سازه ها با توجه به موقعیت مکانی آن سازه اهمیت پیدا می کند. اگر ساختمان مورد نظر در مکان زلزله خیز، نزدیک دریا، مجاور یا در مسیر رودخانه و یا منطقه با احتمال سیل بالا قرار داشته باشد ایمن بودن و مقاوم بودن ساختمان در مقابل این پدیده ها اهمیت و جدیت بیشتری خواهد داشت.

علاوه بر مقاوم سازی سازه ای، چیدمان دکوراسیون و تجهیزاتی نظیر پنجره ها، لوستر، قفسه ها و … نیز در ایمن بودن ساختمان نقش اساسی دارند.

باور بسیاری از افراد بر این است که فقط اجزای سازه ای ساختمان ها نظیر تیر و ستون و دیوار و سقف به نگام زلزله و تخریب محل سکونت و کار، می توانند آسیب رسان باشند اما بایستی توجه کرد که فرو افتادن یک کمد، کتابخانه و … نیز می تواند خطرناک و حتی مرگ آور باشد.

شیشه های ساختمان‏ ها در صورت وقوع زلزله بدلیل تغییر شکل قاب می شکند و ممکن است بر سر افرادی که در داخل و یا در خارج محل قرار دارند فرو بریزد.

ایمن سازی شامل طیف وسیعی از فعالیت هایی است که منجر به ایمن شدن محل می شود و این طیف وسیع از ایمن سازی اشیاء و دکوراسیون گرفته تا مقاوم سازی تیر، ستون و پی ها را شامل می شود.

مقاوم سازی سازه ها در برابر بلایای طبیعی بسیار حائز اهمیت است اما باید این نکته را مدنظر قرار داد که سازه های ساختمانی از نظر مصالح و نوع ساخت با هم متفاوت هستند. در نتیجه چگونگی ایمن سازی آن ها نیز متفاوت خواهد بود. در ادامه با برخی انواع سازه های ساختمانی آشنا خواهیم شد.

ساختمان های بدون اسکلت: منظور از ساختمان های بدون اسکلت، ساختمان هایی با دیوار خشتی و یا آجری است که اگر زلزله شدید اتفاق بیفتد مقاومت بالایی در برابر آن نخواهند داشت.

ساختمان های دارای اسکلت فلزی یا بتنی: این نوع ساختمان ها اگر با در نظر گرفتن نیروهای افقی ناشی از زلزله بنا شده باشند در مقابل نیروهای جانبی ناشی از زلزله مقاوم هستند و اگر بدون در نظر گرفتن نیروهای افقی ناشی از زلزله ساخته شده باشند اگر اسکلت و یکپارچگی سقف ها به صورت صحیح اجرا شده باشد در برابر زلزله هایی با بزرگی کم و متوسط تا حدی مقاوم هستند.

سختی، مقاومت و انعطاف پذیری سه ویژگی مهم مقاومت ساختمان در برابر زلزله هستند که با کنار هم قرار گرفتن بتن و فولاد در سازه های ساختمانی به دست می آیند. به این صورت که بتن در برابر نیروهای فشرده سازی مقاوم است و فولاد تقویت کننده مقاومت نیروهای کششی ناشی از زلزله است. در نتیجه بتن در اطراف میله های فولادی ریخته می شود و باعث ایجاد یک مقاومت عالی در برابر زلزله می شود.

متاسفانه در حال حاضر بخش قابل توجهی از ساختمان های کشور مقاومت لازم در برابر زلزله های شدید را ندارند در نتیجه ضروری است تا با به کارگیری روش هایی مقاومت این ساختمان ها را بالا برد. برای این امر می توان از روش های زیر بهره برد.

روش تخریب و بازسازی اصولی مطابق ضوابط

این روشی است که با اجرایی شدن آن علاوه بر ایمن سازی ساختمان ها مزایای دیگر مانند شهرسازی، اصلاح ساختار ترافیک، اصلاح بافت های مسکونی، استفاده از مصالح نوین و استفاده بهینه از انرژی را دارا است. اما یکی از معایب بزرگ این روش بلند مدت بودن آن است به طوری که برای اجرایی شدن نیاز به سالها و دهه ها زمان نیاز دارد.

روش مقاوم سازی بدون تخریب

این روش یک راه حل پیشنهاد شده پرهزینه و زمان بر است که متخصص کافی برای اجرایی نمودن آن وجود ندارد به همین دلیل راه حل اجرایی و مناسب تا به حال نبوده است.

روش اتاق امن

به دلیل زمان بر بودن روش های قبلی راه حل دیگری برای مقاوم سازی ساختمان های قدیمی با بافت فرسوده وجود دارد که اتاق امن نامیده می شود. در واقع این روش به این صورت است که یک قاب فلزی در هر طبقه از ساختمان قرار می گیرد و تنها یک بخش یا یک اتاق از هر ساختمان را شامل می شود بدون اینکه تغییری در ساختمان اصلی ایجاد شود. بنابراین ساکنین ساختمان در زمان وقوع زلزله می توانند در اتاق مذکور و مقاوم سازی پناه بگیرند.

مزایای روش اتاق امن چیست؟

– سرعت بالا در اجرای این روش

– این روش انعطاف پذیر بوده و قابلیت انطباق با ساختمان های متفاوت دارد

– قابلیت مخفی کردن قاب وجود دارد

– با این روش میزان تلفات ناشی از زلزله تا حد زیادی کاهش می یابد

سبک سازی ساختمان

این روش از روش های نوین در صنعت ساختمان سازی محسوب می شود و تفاوت این روش با روش های قبلی این است که سبک سازی برای ساختمان های جدید کاربرد دارد.

در این روش از مصالح نوین و سبک به جای مصالح سنگین و سنتی اسثفاده می شود. برای مثال نوعی از این مصالح جدید پانل های گچی هستند که بسیار سبک و به روز هستند که در احداث ساختمان ها به ویژه ساختمان های بلند کاربرد دارند.

رعایت اصول سبک سازی در ساختمان ها باعث بروز کمترین خسارت هنگام وقوع زلزله می شود چون نیروی حاصل از زلزله بر روی مصالح سبک به مراتب کمتر از مصالح سنگین است. در نتیجه این کاهش خسارت ساختمانی میزان خسارت مالی و جانی نیز کاهش خواهد یافت.

ذکر این نکته ضروری است که سبک سازی ساختمان 40 تا 60 درصد وزن ساختمان را کاهش می دهد و از نظر اقتصادی نیز بصرفه است زیرا برخلاف سیستم های سنتی که از چندین مصالح برای ساخت استفاده می کنند در این روش از یک مصالح ساختمانی که با مصالح سنتی برابری می کند استفاده می شود.

نکته: از نظر کار شناسان پرخطر ترین ساختمان ها هنگام وقوع زلزله ساختمان هایی با مصالح بلوک آجری و بلوک بدون میلگرد هستند.

چگونه باید ساختمان ها را در برابر زلزله ایمن کرد؟

زلزله با بزرگی کم و متوسط هم می تواند خساراتی را برای سازه به همراه داشته باشد به ویژه اگر ساختمان ها و خانه ها در مناطق زلزله خیز بنا شده باشند به همین جهت مقاوم سازی سازه در برابر زلزله از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. بنابراین لازم است اقداماتی و مقاوم سازی سازه با روش های مختلف برای کاستن خسارات احتمالی ناشی از زمین لرزه انجام شود.

ایمن سازی ساختمان ها در برابر زلزله با چه اقداماتی انجام می شود؟

صفحات جداکننده سطح زیرین ساختمان از پی

این روش ایمن سازی برای ساختمان های جدید کاربرد دارد. هنگام وقوع زلزله این صفحات به دلیل تکان های ناشی از زلزله حرکت می کنند اما چون لرزش ها را به خود جذب می کنند ساختمان نسبتا آرام و پایدار خواهد بود. این صفحات از جنس سرب و مواد ارتجاعی هستند که همراه با لایه هایی از فولاد روی هم قرار می گیرند و به ایمن سازی سازه کمک می کنند.

استفاده از مصالح مناسب برای سازه ها

برای ایمن سازی ساختمان در برابر زلزله باید از مصالحی برای زیرساخت ساختمان استفاده کرد که در مقابل لرزش های زمین بالاترین مقاومت را نشان می دهند. یکی از مصالحی که دارای این مقاومت است بتن است.

بتن تقویت شده با لایه های ضخیم از بتن یا فولاد برای ایمن سازی ساختمان موثر هستند. هم چنین چوب برای ساختن یک قاب یا چارچوب عالی است اما باید توجه کرد که اگر ساختمان چوبی باشد بایستی چوب ها به پی پیچ شوند تا نیروهای ناشی از زمین لرزه نتواند باعث حرکت آن ها شود چون اگر این حرکت حداقل هم باشد می تواند آسیب ساختاری جدی به ساختمان وارد کند و ایمن سازی را با مشکل مواجه کند.

ارتفاع ساختمان در آسیب های ناشی از زلزله تاثیرگذار است

طبق تحقیقات تاثیرات ناشی از زمین لرزه بر خانه های یک طبقه کمتر از ساختمان های چند طبقه است. اما این به آن معنا نیست که نباید ساختمان های بلند و چند طبقه ساخت. بلکه باید نکات ایمنی لازم مانند استفاده از بتن تقویت شده روی صفحات جداکننده زیر ساختمان رعایت شود.

لوله کشی ساختمان باید قابل انعطاف باشد

لوله کشی ساختمان با استفاده از لوله های غیر قابل انعطاف و خشک احتمال شکنندگی بسیار بالایی در مقابل فشارهای زمین لرزه دارند. بنابراین باید لوله کشی ساختمان جهت ایمن سازی آن با استفاده از لوله های منعطف باشد. به این دلیل که با حرکات و تکان های حاصل از زمین لرزه به راحتی تغییر وضعیت می دهند و میزان آسیب کاهش می یابد.

ایمن سازی چیدمان وسایل و لوازم خانه ضروری است

برای ایمن سازی ساختمان تنها نباید به نکات مربوط به ساخت و ساز دقت کرد بلکه مواردی مانند چیدمان ساختمان می تواند تا حدودی به کاهش آسیب و خسارات ناشی از زلزله کمک کند. برای مثال کتابخانه و کمدها که جزو وسایل سنگین محسوب می شوند باید محکم به دیوارها و سقف ها متصل شوند.

ایمن سازی پشت بام

پشت بام مستحکم به ویژه در نواحی با ریسک بالا به ایمن سازی ساختمان هنگام وقوع زلزله کمک می کند. پشت بام هایی که مستحکم نیستند می توانند باعث تخریب بخش های از خانه شوند. در نتیجه بهترین راه در این مورد برای ایمن سازی ساختمان این است که پشت بام با استفاده از مصالح سبک وزن ساخته شود

آلومینیوم از دسته فلزات سبک است که باعث می شود ساختمان وزن کمتری را متحمل شود. و برای ساخت پشت بام و ایمن سازی ساختمان مناسب تر است. از گزینه های مناسب دیگر برای ایمن سازی ساختمان این است که مقداری آسفالت دانه درشت روی سطح تخته های چوبی چند لایه ریخته شود و به قاب مجموعه اتصالات سقف متصل شود.

نکاتی که می تواند ایمنی در ساختمان سازی را افزایش دهد

– اگر در ساختمان آسانسور نصب می شود باید حداقل سه ستون در اطراف آن احداث شود تا از عواقب زلزله پیشگیری شود.

– هر ساختمان باید حدود 10 سانتی متر از ساختمان مجاور خود فاصله داشته باشد تا ایمن سازی ساختمان حفظ شود.

– جهت ایمن سازی ساختمان ها در برابر زلزله بهتر است آن ها را به صورت مربعی ساخت یعنی اندازه طول و عرض آن ها به هم نزدیک باشد زیرا مقاومت ساختمان در این حالت بیشتر می شود.

– از ساختن ساختمان های چند طبقه با مصالح آجری یا گلی و یا تیرآهن و آجر باید خودداری شود زیرا هیچ گونه مقاومتی در برابر زلزله ندارند.

– برای ایمن سازی ساختمان بهتر است ساختمان ها با ستون های زیاد ساخته شوند چون ایمنی و مقاومت ساختمان در این حالت بالا می رود.