نتایج تحقیقات میدانی به عمل آمده از بازار معاملات مسکن در کرج -کلانشهر تکیه گاه متقاضیان خرید مسکن ساکن تهران- هفت رخداد ملکی در میانه تابستان را شناسایی کرده است.

به گزارش اخبار ساختمان، روند بازار مسکن در استان مجاور تهران با آنچه در ماه های اخیر برای املاک پایتخت رقم خورد، هم جهت است اما از بابت شدت تغییرات تفاوت دارد. نتایج تحقیقات میدانی به عمل آمده از وضعیت معاملات مسکن در کرج -مرکز استان البرز- و همچنین تغییرات قیمت آپارتمان حاکی است، این کلانشهر همسایه پایتخت طی ماه های اخیر با هفت رخداد ملکی روبه‌رو شده است که یکی از مهمترین آنها، رشد محدود قیمت مسکن در فاصله ابتدای سال تا مرداد و همچنین ثبات نسبی در یکی دو ماه گذشته است.
میانگین قیمت پیشنهادی هر مترمربع واحد مسکونی بر اساس قیمت فایل های ارائه شده در بازار فروش آپارتمان های کرج در حال حاضر 48 میلیون تومان است. این سطح قیمت نسبت به ابتدای امسال 14‌ درصد افزایش از خود نشان می دهد که در مقایسه با تورم مسکن در تهران در همین بازه زمانی که 32‌ درصد بوده، از سرعت آهسته رشد قیمت حکایت دارد.
البته به این نکته باید توجه داشت، آمار رسمی از معاملات مسکن کرج و در مجموع کل کشور توسط مرکز آمار چند سالی ارائه نمی شود، از این رو ملاک و معیار ما در سنجش قیمت بازار ملک کرج، تنها محدود به فایل های ارائه شده در بازار فروش آپارتمان های کرج است. این آمارها نشان می دهد، رکود خرید مسکن در کرج نیز برقرار است اما در آنجا، تقاضای مصرفی تا حدودی بیشتر از تهران در بازار معاملات حضور دارند. اما از بابت خروج موقتی تقاضای سرمایه ای ملکی، وضعیتی مشابه پایتخت دارد.
کرج به نوعی منطقه معین بازار مسکن محسوب می شود از این بابت که وقتی تقاضای خرید آپارتمان در پایتخت قدرت خرید را از دست می دهد، بازار مسکن کرج و حومه آن را تحت نظر می گیرد. بخش قابل توجهی از زوج های جدید در سال های اخیر به البرز مهاجرت کردند و یک دلیل عمده آن، هزینه تامین مسکن در پایتخت بود.
مشاوران املاک بازار مسکن کرج علت ثبات نسبی قیمت مسکن در تابستان را خلاصی این بازار از اثر تورمی نوسانات ارز عنوان می کنند اما در عین حال نسبت به اثر تورمی رشد هزینه ساخت مسکن هشدار می دهند. باتوجه به تغییرات قیمتی گسترده ای که در تهران طی یکسال گذشته اتفاق افتاده است، باید دید تحولات بازار مسکن پایتخت تاثیری بر دیگر کلانشهرهای ایران به ویژه کرج نیز گذاشته است؟ از این رو در گفتگو با مریم قمی، رئیس اتحادیه مشاوران املاک کرج و عضو اتاق اصناف استان البرز وضعیت بازار مسکن کرج را بر اساس هفت رخداد ملکی مورد بررسی قرار داده ایم.
قمی به روند رکودی بودن بازار مسکن کرج مانند آنچه در سراسر کشور در حال اتفاق است اشاره دارد و وضعیت بازار مسکن را اینگونه ارزیابی می کند: مسکن کرج نیز مانند بازار ملک در کل کشور، طی یکی دو سال اخیر روندی کاملا رکودی داشته است و همین رکود باعث شده تا قیمت های مسکن در حوزه کرج چندان افزایش نداشته باشد و ثبات قیمتی را تجربه کند. چرا که مردم رغبتی به خرید و فروش ملک نشان نمی دهند و خرید و فروش به ویژه از سمت تقاضای مصرفی بسیار کم است. از طرفی قدرت انتخاب خریداران به دلیل کمبود فایل های ارائه شده به بازار کاهش پیدا کرده است.
در واقع، دو عامل رکود بازار ملک و کمرنگ شدن نقش مشاوران املاک منجر به عدم افزایش قیمت خرید و فروش مسکن در کرج شده است. در موضوع اجاره بها نیز با وجود اینکه استان البرز توانسته بود با اجرای طرح کنترل اجاره بهای مسکن رتبه دوم را به دست آورد، اما با فعالیت سامانه خودنویس، در حال حاضر قراردادها به شکل الکترونیکی انجام می شوند و مالکان هر نرخی را که بخواهند برای اجاره بها در نظر می گیرند و در واقع با این طرح نه تنها کنترلی بر روند اجاره بها وجود ندارد بلکه مشکلات افزایش اجاره بها بیشتر شده است.
ما شاهد آن بوده ایم که در بعضی از قراردادهای جدید میزان اجاره بها تا 100 درصد افزایش داشته است. علت اصلی آن را باید در کمرنگ شدن نقش مشاوران املاک دانست که دیگر رصدی بر میزان تعاملات بازار اجاره و به تبع بر روی میزان اجاره بها وجود ندارد. همچنین چون فایل های ارائه شده در سایت ها بسیار محدود است و مستاجران چندان قدرت انتخاب از میان فایل های متعدد را ندارند بالاجبار ترجیح می دهند با هر مبلغی که مالک اعلام کند قرارداد خود را تمدید کنند.
بررسی های انجام شده از بازار مسکن تهران نشان می دهد که تقاضای سرمایه ای در بازار مسکن بسیار کاهش یافته و در واقع در شرایط کنونی، تقریبا متوقف شده است، از طرفی تقاضای مصرفی نیز کاهش چشمگیری را تجربه کرده و به حداقل رسیده است.
رئیس اتحادیه مشاوران املاک کرج در ارزیابی خود از میزان تقاضا و شکل تقاضا در کرج بر این امر تاکید دارد که این شهر نیز مانند تهران با رکود سنگین خرید عمدتا از ناحیه تقاضای سرمایه ای مواجه شده و تقاضا بیشتر به سمت مصرفی پیش رفته و تقاضای سرمایه ای نسبت به مصرفی روندی کاهشی داشته است.
قمی بر اساس معاملات انجام شده در بازار ملک کرج معتقد است، ترجیح عمده متقاضیان این بوده که ملک های خود را معاوضه کنند و عمدتا در مناطق کم برخوردار مسکن اقدام به خرید آپارتمان بکنند که بیشتر شامل افرادی بوده که قصد جابه‌جایی مسکن خود را داشته اند. بیشتر متقاضیان به دنبال فایلی با متراژ بزرگتر هستند. این یعنی اینکه عمده معاملات انجام شده در کرج، به شکل تقاضای مصرفی بوده و تقاضای سرمایه ای سهم کمتری را به خود اختصاص داده است.
باتوجه به شرایط رکودی که بازار ملک کرج در حال حاضر با آن مواجه است، باید دید چه سناریوهایی برای بازار مسکن این شهر مطرح است و نیازمند چه تغییراتی است که بتواند مسکن کرج را از رکود خارج کند.
عضو اتاق اصناف استان البرز در پیش بینی خود از آینده مسکن کرج با توجه به شرایط موجود، به تغییرات اساسی در نظام سامانه های الکترونیکی حوزه مسکن و سیاستگذاری ها در جهت کاهش قیمت های ساخت و ساز و تسهیل سازی اجاره مسکن برای افراد کم درآمد اشاره دارد. چرا که اثرپذیری بالای قیمت فروش از قیمت تمام شده، حذف واسطه ها از بازار اجاره و اثر سوء بر روی تورم اجاره مسکن، بازار مسکن کرج را تحت‌‌‌الشعاع خود درآورده که در صورت برطرف نشدن این موانع می تواند بر آینده این بازار تاثیرات منفی و سوئی بگذارد.
به نظر قمی، سامانه های متعددی که در حوزه مسکن مخصوصا سامانه خودنویس، در حال شکل گیری است مورد نقد و گلایه مشاوران املاک به عنوان ضلع سوم املاک کرج قرار گرفت، زیرا بدون هیچ بستر و زیرسازی و با نگاهی غیرکارشناسانه ایجاد شده است.
دلیل اصلی شکلگیری این سامانه ها بیشتر بر اساس دیدگاه اشتباهی است که در بازار مسکن مطرح شده مبنی بر این نظر که، مشاوران املاک مسبب اصلی افزایش قیمت مسکن هستند، از این رو اقدام به کمرنگ کردن حوزه فعالیت آنها کرده اند. در حالی که علت اصلی افزایش قیمت ملک ربطی به واسطه گران بازار ملک ندارد، بلکه به افزایش قیمت مصالح ساختمانی از جمله سیمان و آهن‌آلات و سایر فاکتورهایی برمی‌گردد که در ساختمان سازی همچون جواز ساخت و بیمه باعث افزایش قیمت تمام شده مسکن شده است؛ در نتیجه قیمت نهایی مسکن با افزایش چشمگیری مواجه می شود. بنابراین، با توجه به آنچه بازار مسکن تاکنون پشت سر گذاشته دو راه‌حل می تواند برای بازار مسکن وجود داشته باشد:
اول باید برای سازندگان شرایطی فراهم شود که سرمایه گذاری در بازار ساخت و ساز برایشان صرفه اقتصادی داشته باشد. در واقع باید طرح هایی اجرایی شود که قیمت ساخت کمتر از چیزی باشد که در حال حاضر وجود دارد، تا تولیدکننده مسکن بتواند وارد بازار شود.
دوم مربوط به وضعیت مستاجران کم درآمد است که امکان اجاره مسکن برایشان فراهم نیست. از این رو، برای مستاجران، دولت باید شرایط عرضه مسکن استیجاری به شکل عرضه حقوقی یعنی در تیراژ بالا به بازار اجاره را فراهم کند تا متقاضیان کم درآمد به مدت یک تا دو سال در این خانه ها اسکان یابند و پس از آن با رسیدن به شرایط نرمال اقتصادی یعنی وام پذیر شدن، این گروه بتوانند شرایط خرید مسکن را پیدا کنند.
وی در پیش بینی خود از آینده بازار مسکن کرج به بازگشت نقش تسهیلگر مشاوران املاک اشاره دارد. پیشنهاد قمی درباره آینده مسکن کرج بدینگونه است که در درجه اول مردم برای خرید یا فروش مسکن خود باید بتوانند از طریق واسطه فایل های مناسب را پیدا کنند، چرا که افراد به تنهایی بدون داشتن مشاور متخصص در این حوزه احتمالا به نتیجه دلخواه خود نخواهند رسید. البته قبل از هر چیزی لازم است تا از طریق آموزش و به‌روزرسانی مشاوران املاک در جهت نیازهای روز بازار مسکن، نقش واسطه گری آنها را هدفمند کنند. این هدفمندی باعث می شود تا مشاوران املاک نقش واسطه گری را به خوبی ایفا کرده و به‌‌‌عنوان یک تسهیلگر برای مردم چه در سمت عرضه و چه در سمت تقاضا عمل کنند. این تسهیلگری به متقاضیان مسکن کمک می کند تا هرکس با هر قدرت خریدی در شهرستان بتواند فایل های ارائه شده مسکن مورد نظر خود را تهیه کند.
اما بیش از هرچیزی باید امنیت شغلی مشاوران املاک تضمین شود و برخی سیاستگذاری ها این امنیت شغلی را به خطر می اندازد. زمانی که امنیت شغلی مشاوران املاک در خطر باشد، معادله عرضه و تقاضا در بازار ملک به هم می خورد، زیرا فایلی را به بازار ارائه نمی دهند. از طرفی با توجه به اینکه اعتماد به اپلیکیشن ها نیز تنها تا حدودی امکانپذیر است و مردم برای خرید و فروش ملک به یک راهنما نیاز دارند تا به عنوان مشاور تسهیلگر معاملات آنها باشد، مانند آنچه در حوزه های مختلف اقتصادی وجود دارد و در تمام حوزه ها مشاورانی برای ارائه خدمات و تسهیل سازی فعالیت می کنند این باید در بازار ملک نیز وجود داشته باشد.

ارزیابی ضلع سوم املاک کرج از مسکن

در ادامه این بررسی ها در گفتگو با ضلع سوم املاک کرج یعنی همان واسطه گران بازار مسکن از مناطق مختلف کرج به ارزیابی میدانی از وضعیت کنونی این بازار در کرج پرداخته است که بر اساس آن مشاوران املاک بازار مسکن راه نجات این بازار از وضعیت موجود را خلاصی از اثرات تورمی نوسانات ارزی برآورد می کنند. عمده واسطه گران در ارزیابی خود از وضعیت بازار مسکن کرج معتقد بودند، افزایش قیمتی نسبت به سال گذشته به شکل محسوسی اتفاق نیفتاده و بسیار محدود بوده است و حتی برخی معتقد به ثبات قیمت در این بازه زمانی هستند.
دلیل آن را هم می توان در رکود بیش از حد بازار به دلیل نوسانات ارزی دانست که عرضه کنندگان آپارتمان حتی حاضر به کاهش قیمت پایین تر از قیمت بازار هستند تا ملک به فروش برسد. نوسانات نرخ دلار و روند کاهشی آن یکی از مهمترین دلایلی است که واسطه گران بازار ملک کرج عنوان می کنند. البته عده بسیار کمی از واسطه ها نیز بر افزایش قیمت مسکن طی یکسال گذشته تا حدود 30 درصد تاکید دارند، اما روند رکودی بازار باعث شده که میزان تقاضا به حداقل برسد. همانطور که سمت عرضه هم چندان تعریفی ندارد.
اکثر قریب به اتفاق واسطه گران بازار املاک کرج نیز بر کاهش حجم تقاضای سرمایه ای به نسبت مصرفی و پیشی گرفتن شکل تقاضای مصرفی در مقایسه با تقاضای سرمایه ای تاکید داشتند و در مقابل، عده کمی از واسطه های ملکی از وجود تقاضای سرمایه ای در بازار مسکن کرج خبر می دهند. در واقع تنها سازنده ها و آنهایی که نقدینگی حجیم دارند، خریدهای بزرگ ملکی انجام می دهند. با این حال، تقاضای مصرفی بسیار کم است. اکثر مشاوران املاک بر این عقیده هستند که در حال حاضر از حداقل متقاضیانی که در بازار وجود دارد، عمدتا مصرفی بوده و تقاضای سرمایه ای در کمترین میزان خود قرار دارد.
دنیای اقتصاد