دبیر انجمن صنفی تولیدکنندگان کاشی و سرامیک گفت: صنعت کاشی و سرامیک ایران در سال 1403 با مشکلات بزرگی از جمله قطعی انرژی، افزایش هزینه های تولید، رکود در بازار داخلی و موانع صادراتی مواجه شد و اگر این مشکلات برطرف نشود، آینده این صنعت در معرض خطر خواهد بود و قطعا حمایت های دولتی، سرمایه گذاری در زیرساخت های انرژی و بهبود شرایط صادرات می تواند به رشد و توسعه این صنعت کمک کند.

به گزارش اخبار ساختمان، بهنام عزیززاده گفت: صنعت کاشی و سرامیک ایران سال 1403 را با چالش های متعددی پشت سر گذاشت. این صنعت که یکی از بخش های مهم و تأثیرگذار در اقتصاد کشور محسوب می شود، با معضلاتی همچون کمبود انرژی، افزایش هزینه های تولید، رکود در بازار داخلی و مشکلات صادراتی دست و پنجه نرم کرد.
وی ادامه داد: تولیدکنندگان این حوزه معتقدند که اگر سیاستگذاری های کلان کشور در حوزه تأمین انرژی، حمایت از تولید و تسهیل صادرات اصلاح نشود، آینده صنعت کاشی و سرامیک با خطرات جدی مواجه خواهد شد.

چالش بزرگ تولیدکنندگان: قطعی های مکرر گاز و برق

دبیر انجمن صنفی تولیدکنندگان کاشی و سرامیک گفت: یکی از مهمترین مشکلاتی که تولیدکنندگان کاشی و سرامیک در سال جاری با آن روبه‌رو بودند، تأمین انرژی مورد نیاز برای خطوط تولید بود. قطع مکرر گاز و برق باعث توقف های ناگهانی در خطوط تولید شد که این امر علاوه بر کاهش راندمان تولید، هزینه های سربار زیادی را به کارخانه ها تحمیل کرد که این موضوع نتیجه بی برنامگی های سنوات گذشته و عدم سرمایه گذاری در حوزه انرژی است که باعث شده است واحدهای تولیدی شدیدا دچار آسیب شوند.
وی ادامه داد: در فصل زمستان، گاز بسیاری از کارخانه ها قطع شد و مجبور شدیم از سوخت های جایگزین استفاده کنیم که هزینه آن چند برابر بود. حتی در فصل تابستان هم با قطعی های مکرر برق مواجه بودیم که این موضوع باعث از کار افتادن دستگاه ها و افزایش هزینه های تعمیر و نگهداری شد. مشکل اینجاست که دولت از ما انتظار دارد خودمان برای تأمین انرژی اقدام کنیم که این نوعی فرافکنی و شانه خالی کردن از مسوولیت های جاری این نهادهاست، در حالی که این راه حل برای بسیاری از واحدهای تولیدی عملی نیست و این کار بایستی توسط سازمان ها و نهادهای مرتبط با این امر و با همکاری واحدهای تولیدی صورت بپذیرد.
عزیززاده در ادامه گفت: گاها برای رفع معضل ناترازی انرژی به ما پیشنهاد می شود که سوخت موردنیاز واحدهای تولیدی در کارخانه ها ذخیره شود؛ این در حالی است که این موضوع در وهله اول نیاز به زیرساخت های کلان دارد و در وهله دوم نیز این موضوع می تواند آسیب های بسیاری را برای واحدهای تولیدی در پی داشته باشد که به طور کلی می تواند گفت موضوع ذخیره سازی انرژی برای واحدهای تولیدی نمی تواند راه حل مناسبی برای رفع مشکل قطعی برق و گاز نیست.
وی با بیان اینکه یکی از اصلی ترین مزیت های تولید در کشور موضوع انرژی است، گفت: در حال حاضر قیمت انرژی یکی از مزیت های تولید در کشور محسوب می شود اما متاسفانه شاهد هستیم که در ماه های پایانی سال از واحدهای تولیدی مابه التفاوت قیمت انرژی را مطالبه می کنند که این موضوع با توجه به اینکه محصولات شرکت ها با توجه به قیمت های قبل به فروش رسیده است می توان آسیب جدی به واحدهای تولیدی وارد کند.

دبیر انجمن صنفی تولیدکنندگان کاشی و سرامیک ادامه داد: ناتراژی انرژی باعث عدم تولید می شود که این موضوع می تواند باعث از دست رفتن بازارهای داخلی و مخصوصا بازارهای صادراتی شود و از طرفی آسیب های جدی به برندهای ایرانی در بازارهای صادراتی وارد خواهد کرد.
عزیززاده با بیان اینکه موضوع ناتراژی انرژی قابل حل شدن است، گفت: راهکارهای مختلفی برای حل معضل ناترازی انرژی وجود دارد که این راه حل ها در ابتدا نیاز به برنامه ریزی های بلندمدت دارد چراکه حذف این معضل بسیار زمانبر خواهد بود و در مرحله بعدی نیز بایستی سرمایه گذاری های مختلفی در این بخش صورت بپذیرد که تمامی این موارد بایستی با جدیت پیگیری شود.

افزایش هزینه ها؛ از مواد اولیه تا حقوق کارگران

وی گفت: مشکل کمبود انرژی تنها چالش تولیدکنندگان کاشی و سرامیک در سال جاری نبود. افزایش قیمت مواد اولیه، حقوق و دستمزد کارگران، هزینه های حمل‌ونقل و سایر هزینه های جانبی، فشار مضاعفی را به این صنعت وارد کرد. بسیاری از تولیدکنندگان مجبور شدند هزینه های اضافی را از جیب بپردازند، چراکه امکان افزایش قیمت نهایی محصولات به دلیل رکود در بازار وجود نداشت.

کاهش تولید؛ ظرفیت بالا، عملکرد پایین

دبیر انجمن صنفی تولیدکنندگان کاشی و سرامیک گفت: ظرفیت اسمی تولید کاشی و سرامیک در ایران بیش از 750 میلیون مترمربع در سال است، اما به دلیل مشکلات متعددی که در سال 1403 وجود داشت، میزان تولید واقعی کمتر از 480 میلیون مترمربع برآورد می شود. این موضوع نشان می دهد که صنعت کاشی و سرامیک ایران به دلیل کمبود انرژی، رکود در بازار و مشکلات صادراتی نتوانسته از تمام ظرفیت خود استفاده کند و به نوعی تولید در سال 1403 به نسبت واحدهای تولیدی موجود کاهش داشته است و اگر افزایش جزئی در میزان تولید دیده می شود، به واسطه افزایش واحدهای تولیدی جدید در سال گذشته است.
وی همچنین گفت: با توجه به حجم بالای ظرفیت خالی موجود در این صنعت و همچنین وجود معضل بزرگی به نام ناترازی انرژی همچنان شاهد صدور مجوزهای جدید در این صنعت هستیم، ما مخالف توسعه این صنعت نیستیم اما موضوع مهم و اصلی این است که توسعه این صنعت بایستی به صورت معقولی صورت بپذیرد تا سهم کارخانه های موجود از بازار کاهش پیدا نکند.

رکود ساخت و ساز و کاهش تقاضا در بازار داخلی

عزیززاده در ادامه عنوان کرد: یکی از مهمترین دلایل کاهش تولید کاشی و سرامیک در سال جاری، رکود در صنعت ساختمان بود. کاهش ساخت و ساز در کشور باعث شد که تقاضا برای مصالح ساختمانی از جمله کاشی و سرامیک کاهش یابد. بسیاری از پیمانکاران و انبوه سازان به دلیل افزایش هزینه های ساخت، پروژه های خود را متوقف کرده یا به تعویق انداخته اند.

چالش های صادراتی؛ وابستگی خطرناک به عراق

دبیر انجمن صنفی تولیدکنندگان کاشی و سرامیک با بیان اینکه محصولات کاشی و سرامیک ایرانی به 50 کشور دنیا صادر می شود، تشریح کرد: در حالی که بازار داخلی با رکود مواجه است، صادرات کاشی و سرامیک نیز با موانع متعددی روبه‌رو شده است. طبق آمارها، حدود 73 تا 74 درصد از صادرات کاشی و سرامیک ایران به عراق انجام می شود. این وابستگی بالا به یک بازار، ریسک بزرگی برای صنعت محسوب می شود، چراکه هرگونه تغییر در سیاست های تجاری یا ارزی عراق می تواند تأثیرات منفی جدی بر صادرات کاشی ایران بگذارد و بحران های سختی را برای این صنعت ایجاد خواهد کرد.
وی ادامه داد: صنعت کاشی و سرامیک قطعا به واسطه صادرات این محصولات زنده است و این موضوع نشان می دهد که بایستی توجه ویژه ای به این بخش داشته باشیم، اما در شرایط فعلی مشکل بزرگی مانند تحریم های باعث شده است که علی رغم توان بالای این صنعت برای حضور در بازارهای بین المللی اما امکان توسعه این بازار در سطح کلان وجود ندارد.

مشکلات بانکی و کاهش سود صادرکنندگان

عزیززاده در ادمه گفت: یکی دیگر از چالش های صادرکنندگان کاشی و سرامیک، مشکلات بانکی و محدودیت های ناشی از تحریم هاست. به دلیل عدم دسترسی به سیستم بانکی بین‌المللی، بسیاری از صادرکنندگان مجبورند ارز حاصل از صادرات را با نرخ های غیررسمی تبدیل کنند که این موضوع باعث کاهش سود آنها می شود. برخی گزارش ها نشان می دهد که صادرکنندگان ایرانی هنگام تبدیل دینار عراق یا روبل روسیه به ریال، 20 تا 30 درصد ضرر می کنند.
وی همچنین گفت: ما به سختی بازارهای صادراتی را حفظ کرده ایم، اما مشکل اصلی این است که به دلیل نبود سیستم بانکی مناسب، هنگام تبدیل ارز، بخش زیادی از سودمان را از دست می دهیم. این باعث شده که رقابت در بازارهای صادراتی برای ما سخت تر شود.
دبیر انجمن صنفی تولیدکنندگان کاشی و سرامیک همچنین ادامه داد: علاوه بر مشکلات بانکی، برخی کشورها مانند پاکستان، تعرفه های سنگینی برای واردات کاشی و سرامیک ایران وضع کرده اند. این موضوع باعث شده که محصولات ایرانی با وجود کیفیت و قیمت مناسب، نتوانند به راحتی به این بازارها راه پیدا کنند.
عزیززاده همچنین گفت: کشورهای افریقایی نیز یکی دیگر از بازارهایی است که شرایط ایده آلی دارد اما متاسفانه به واسطه ضعف در سیستم حمل و نقل دریایی، امکان حضور در این بازار آماده برای شرکت های ایرانی وجود ندارد و به نوعی نیز این بازار را از دست داده ایم.

تخصیص ارز، گلایه بزرگ شرکت های دولتی در زمینه واردات مواد اولیه

وی با بیان اینکه بحث تخصیص ارز نیز از دیگر مشکلات عمده صنعت کاشی و سرامیک محسوب می شود، تشریح کرد: تولیدکنندگان و صادرکنندگان ایرانی بایستی ارز حاصل از صادرات خود را به سیستم ها تحویل دهند و در سمت مقابل برای واردات مواد لازم خود باید به دنبال تخصیص و دریافت ارز باشند و این در حالی است که بر اساس قانون شرکت ها می توانند از محل ارز حاصل از صادرات خود نسبت به واردات مواد اولیه موردنیاز خود اقدام کنند، اما متاسفانه این موضوع به راحتی امکانپذیر نیست و شرکت ها بایستی مسیرهای دشواری را برای دریافت ارز طی کنند.
دبیر انجمن صنفی تولیدکنندگان کاشی و سرامیک ادامه داد: در حوزه مواداولیه خوشبختانه در حال حاضر بالغ بر 95 درصد مواداولیه موردنیاز ما از داخل کشور تامین می شود که از مزیت های این صنعت محسوب می شود اما با این وجود اعتقاد ما بر این است که واردات اقلام وارداتی بایستی تسهیل شود تا شرکت ها درگیر مسائل مختلف در این بخش نشوند.
عزیززاده ادامه داد: یکی دیگر از موضوعات مهم این است که زمان در نظر گرفته شده برای رفع تعهدات ارزی (چهار ماه) برای شرکت ها کافی نیست چراکه سیستم بانکی مناسب در این بخش وجود ندارد و برگشت پول نیز به سختی صورت می گیرد و یه همین جهت صادرکنندگان نمی توانند در زمان مقرر رفع تعهدات ارزی خود را انجام دهند.

لزوم سرمایه گذاری فوری در حوزه انرژی و تسهیل صادرات

وی گفت: با توجه به چالش های متعددی که صنعت کاشی و سرامیک با آن مواجه است، کارشناسان تأکید دارند که برای حفظ و توسعه این صنعت، باید سرمایه گذاری جدی در حوزه انرژی و زیرساخت های صادراتی انجام شود. تأمین پایدار انرژی برای واحدهای تولیدی، تسهیل قوانین صادرات و حمایت از تولیدکنندگان در برابر نوسانات ارزی، از جمله اقداماتی است که می تواند به رونق این صنعت کمک کند.

کلام پایانی

دبیر انجمن صنفی تولیدکنندگان کاشی و سرامیک گفت: صنعت کاشی و سرامیک ایران جزء صنایع پیشرو در صنایع کانی غیرفلزی محسوب می شود و از نظر جایگاه تولید و صادرات در رتبه پنجم دنیا قرار دارد و واحدهای تولید ما با تلاش خود توانسته اند در شرایط سخت فعلی تولید و صادرات خود را حفظ کنند و با حفظ روند تولید توانسته اند مسوولیت اجتماعی خود را انجام دهند تا کارگران این بخش شغل خود را از دست ندهند.
عزیززاده همچنین گفت: همچنین با خلاقیت شرکت ها و بهره گیری از توان جوانان ایرانی توانسته اند بهترین کالا را با بهترین طراحی ها تولید و به بازار عرضه کنند و همواره تلاش کرده اند تا محصولات به روز و مدرن تولید کنند تا صنعت سرامیک ایران بتواند جایگاه ویژه خود را در بازارهای بین المللی حفظ کند و همواره تلاش می کنیم تا جایگاه خود را در دنیا بهبود ببخشیم.
وی با تاکید بر اینکه باید از صادرات های سنتی فاصله بگیریم، گفت: واحدهای تولیدی بایستی از فروش های سنتی پرهیز کنند و باید به سمت فروش سیستماتیک حرکت کنند و قالب ساختارهای مدیریت صادرات باشد تا از این مسیر بتوانند در ابتدا قدرت نفوذپذیری خود در بازارها را افزایش دهند و در ادامه هزینه های بازاریابی خود را کاهش دهند و در عین حال قدرت چانه زنی خود را افزایش می دهند که این موارد باعث می شود که تشکیل کنسرسیوم های صادارتی برای این صنعت یک نیاز حیاتی شناخته شود.