روف گاردن یا باغ بام که گاهی در تعاریف عامیانه به آن بام سبز نیز گفته می شود، تمام یا بخشی از فضای بام است که توسط گیاهان پوشش داده شده و فضای سبز و پویایی ایجاد کرده است.

به گزارش اخبار ساختمان، در شهرهای بزرگ و پرجمعیت طراحی روف گاردن یک مزیت بزرگ محسوب می شود. مخصوصا در شهرهایی مثل تهران که از آلودگی هوا رنج می برند و باید از هرگونه فضایی برای رهایی از این آلودگی ها بهره برد.

طراحی روف گاردن، چالش ها و هشدارهای منحصر به فرد خود را دارد که ممکن است حتی با تجربه ترین افراد را شگفت زده کند. قبل از ورود به این پروژه مهم این مقاله را بخوانید.

روف گاردن چیست؟

روف گاردن تکنولوژی جدید و مدرنی است که آن را با نام های دیگری همچون باغ بام، بام سبز و سقف سبز نیز می شناسند. در واقع روف گاردن خلق و اجرای فضایی سبز در پشت بام خانه است.

روف گاردن ( روف گاردن به انگلیسی roof garden) تکنولوژی مدرن و جدیدی است که برای بهبود سطح زندگی و زیبایی خلق شده است.

بام سبز می تواند از قرار دادن چند گلدان شروع و تا قرار دادن چمن و درخت مانند باغ ادامه داشته باشد. برای انجام و طراحی آن ابتدا باید بام شما به طور کامل ایزوله شود سپس بام نیازمند زیرسازی است. بعد از آن باید تعبیه هایی برای ورود و خروج آب قرار بگیرد و بعد از آن لایه های فضای سبز باید بر روی سطح بام اجرا شود.

روف گاردن انواع مختلفی دارد که در ادامه می خواهیم در مورد مزایا، ویژگی و انواع آن صحبت کنیم.

المان های مورد استفاده در طراحی روف گاردن

امروزه رشد عمودی شهرها و صنعتی شدن آن و دشواری دسترسی به فضای باز و محیط های طبیعی انسان را بر آن داشته تا به فضاهای حداقلی در محل زندگی خود مانند حیاط، بام و غیره توجه ویژه ای نشان دهد.

در طراحی روف گاردن و ساخت بام باغ ها المان های مختلفی چون انواع آبنما، آلاچیق و پرگولا، گلدان های پرتابل یا ثابت با فضای سبز مناسب، چمن های طبیعی و مصنوعی، نیمکت با چوب های اشباع، باربیکیوی آجری آشپزخانه های صحرایی و گاهی حتی بنا به سفارش جکوزی، استخر‌های فایبرگلاس و محل هایی جهت آفتاب گرفتن مورد استفاده قرار می گیرند.

همچنین جهت نگهداری از پشت بام های سبز سیستم های آبیاری مکانیزه، سیستم های گرمایشی محوطه فضای سبز در زمستان و بسیاری تمهیدات دیگر حائز اهمیت است.

انواع روش های اجرای بام سبز

روف گاردن بر اساس سیستم اجرایی، سازه ساختمان، تاسیسات مورد نیاز و نحوه کشت گیاهان به سه دسته تقسیم می شود.

* سیستم گسترده

* سیستم متمرکز

* سیستم پرتابل، مدولار

سیستم گسترده

در سیستم گسترده، اجرا با ضخامت کم و در ارتفاع حداقل انجام می شود. به طور معمول تنوع گیاهی حداقل یک یا دو نوع گیاه بوده و محیط کاشت گیاه کم عمق است. بار وزن در این سیستم کم بوده و قابلیت اجرا در بام شیبدار را نیز دارد. در این سیستم عمق کاشت گیاهان بسیار کم است. این سیستم، مناسب ساختمان هایی است که دارای بام های بزرگی هستند.

سیستم متمرکز

در اجرای بام سبز با سیستم متمرکز، اجرا در مقطع عمیق صورت می گیرد و بستر نسبتا عمیقی برای کاشت گیاهان در نظر گرفته می شود، انواع مختلفی از گیاهان، درختان بزرگ و نیز آب نماها در بام طراحی و استفاده می شود و تقریبا محدودیتی در انتخاب گیاهان وجود ندارد. این موضوع نیاز به تمهیدات تقویت سازه ای و نیز تاسیسات مورد نیاز را الزام می دارد.

سیستم پرتابل، مدولار

در طراحی سیستم مدولار روف گاردن، بستر کاشت گیاهان به صورت یکپارچه نبوده و گیاهان در فلاورباکس های مجزا در ابعاد مختلف کاشته می شوند و با توجه به نیاز ساختمان در کنار یکدیگر ساماندهی می شوند.

تفاوت این سیستم با سیستم های قبلی در سرعت، تنوع در طراحی و اجرا، امنیت، مقرون به صرفه بودن، قابل استفاده بودن در انواع بام ها با شرایط اقلیمی مختلف است.

تیپ های مختلف طراحی روف گاردن

در طراحی روف گاردن توجه به مسیرهای اصلی رفت و آمد بسیار مهم است. فضاهای سبز با پلنترباکس و فضاهای باقیمانده نیز با شن تزئینی و قلوه سنگ های تزئینی پر می شوند. اضافه کردن تزئیناتی چون آلاچیق، آتریوم، آبنما و یا پوشش کف چوبی هزینه های اجرا را تغییر خواهد داد.

انواع مختلف طراحی روف گاردن به صورت زیر است:

طراحی روف گاردن به سبک ساحلی

در این تیپ طراحی، سطح پشت بام به صورت عمده با شن تزینی پوشیده می شود. به صورتی که حدود 35 درصد سطح بام را پوشش گیاهی تشکیل داده و مابقی آن را مسیرهای چوبی و سایر امکانات مثل نیمکت یا آلاچیق.

طراحی بام سبز به سبک ارگانیک

در این نوع از طراحی، از درصد شن تزئینی کم شده و فضای سبز بیشتر می شود و همینطور مسیرهای چوبی و تجهیزات جانبی بیشتری به بام اضافه می شود. در این نوع طراحی ها می توان از گیاهان بیشتری استفاده کرد یا حتی محصولات کشاورزی نیز کشت نمود.

طراحی به سبک مینیاتوری

در این مدل بیشتر سطح بام را فضای سبز می پوشاند و تراکم سبزینگی در سبک مینیاتوری بیشتر است.

تجهیزاتی چون پرگولا در این طرح 15 درصد فضا را پوشش می دهد. به طور کلی هزینه این تیپ طراحی به دلیل استفاده بیشتر از گیاهان کمی بالاتر خواهد رفت.

تیپ طراحی رویایی

این طرح جزو زیباترین طراحی های روف گاردن هاست به گونه ای که 50 درصد سطح بام را فضای سبز و پوشش گیاهی و مابقی فضا را آلاچیق، آتریوم، نیمکت های چوبی و غیره پر می کنند.

پوشش کف در این طرح بیشتر چوب پلاست بوده و سطح کمتری شن تزئینی دیده می شود. به خاطر تجهیزاتی که در این تیپ طراحی استفاده می شود، هزینه اجرا به مراتب بالاتر می رود.

طراحی روف گاردن به سبک لاکچری

مسلماً این سبک از طراحی بام سبز گران ترین نوع آن است چرا که در این حالت علاوه بر استفاده از پوشش گیاهی عمده همچون درخت، درختچه، گل و گیاهان زینتی در کل سطح بام، از تجهیزات جانبی همچون آلاچیق، پرگولا، آبنما، فضاهایی برای نشستن و استراحت (میز، نیمکت، تخت آفتابگیری و …) استفاده می شود.

توجه داشته باشید که با توجه به متراژ و سختی کار طراحی روف گاردن برای ناحیه انتخابی شما، هزینه کار محاسبه می شود. معمولاً این هزینه بر اساس متراژ و به صورت متر مربعی حساب می شود.

مراحل طراحی و ساخت روف گاردن

زیرسازی فضای پشت بام

زیرسازی مهمترین مرحله برای اجرای روف گاردن است. در واقع قبل از اجرای روف گاردن باید از بستر سقف اطمینان پیدا کرد.

کف سازی فضای پشت بام

کف سازی روف گاردن به چند صورت سنگی، سرامیکی، چوبی و شن و قلوه سنگ تزئینی ارائه می شود، که بیشتر مواقع ترکیبی اجرا می شود.

چمن کاری و ایجاد فضای سبز

تاثیرگذار‌ترین بخش ظاهری روف گاردن همان فضای سبز است که با چمن مصنوعی یا طبیعی ایجاد می شود. همچنین ممکن است چند گیاه و گلدان فضای سبز را ایجاد کند.

استفاده از تجهیزات جانبی پشت‌ بام

ایجاد آلاچیق، آتریوم، مبلمان، آبنما، چتر، شومینه، نورپردازی و… همه جزو تجهیزات جانبی هستند که نمای بسیار چشمگیری را به محیط می بخشند. قرارگیری هر یک از این تجهیزات باید با سلیقه صاحب خانه و استاندارد‌های معماری، مطابقت داشته باشد.

نگهداری از روف گاردن

هر گیاه نیازهای مخصوص به خود را دارد و نگهداری از آن مستلزم دانش خاصی است. بسیاری از باغ بام ها به زیبایی طراحی می شوند ولی به دلیل عدم آشنایی به نگهداری پس از مدتی زیبایی خود را از دست می دهند.

کارفرمایان باید به این امر توجه داشته باشند که نگهداری روف گاردن را به دست یک فرد با تجربه که علم کافی در این زمینه را دارد، بسپارند. شاید در نگاه اول انجام این کار هزینه بر به حساب بیاید ولی واقعیت امر این است که با اختصاص یک مهندس برای نگهداری از روف گاردن می توان مانع از بین رفتن گیاهان و خسارت های جدی شد.

قیمت طراحی روف گاردن

قیمت طراحی روف گاردن به عوامل مختلفی بستگی دارد. مراحل طراحی روف گاردن شامل بخش زیرسازی که عایق کاری، زهکشی و کف سازی را شامل می شود و طراحی فضای سبز پشت بام و طراحی مبلمان آن است. هرکدام از این مراحل با توجه به کیفیت و نوع متریال مورد استفاده و هم چنین کیفیت اجرای آن ها، بازه قیمت گسترده ای دارد.

بنابراین مهم ترین نکته در تعیین قیمت طراحی روف گاردن کمک گرفتن از تیم متخصص و با تجربه ای است که به تمامی نکات طراحی فضای سبز پشت بام مسلط باشد.

نکته ای که باید در طراحی فضای سبز پشت بام مورد توجه قرار بگیرد، نوع گیاهان است. قیمت طراحی باغ روی پشت بام به نوع گیاهان و تراکم آن ها وابسته است. اما نباید فراموش کرد که هرنوع گیاهی برای اقلیم و آب و هوای خاصی کاشته می شود و رشد می کند. اگر بدون توجه به این موضوع گیاهان غیر بومی در طراحی روف گاردن به کار بروند، نتیجه مطلوبی نخواهد داشت و بعد از مدت کوتاهی گیاهان از دست می روند.

مزایای طراحی روف گاردن

بهبود منظر: یکی از مزایای مهمی که طراحی روف گاردن به دنبال دارد، بهبود دید و منظر شهری است. وجود گیاهان و فضای سبز هم در روحیه ساکنان آپارتمان موثر است و هم برای سایر آپارتمان ها منظره ای زیبا ایجاد می کند.

کاهش آلودگی: گیاهان در کاهش آلودگی های شهری بسیار موثر هستد. بازیافت هوای آلوده و بهبود کیفیت هوا از دیگر مزایای طراحی روف گاردن است.

عایق صوتی: ایجاد لایه های مختلف روف گاردن به روی بام، خاصیت عایق صوتی را به وجود می آورد.

بهبود شرایط زندگی: ایجاد فضای سبز در بهبود روحیه افراد بسیار موثر است. دیدن فضای سبز و بودن در کنار گیاهان به طرز چشمگیری در افزایش روحیه و امید به زندگی تاثیر گذار است.

کشت روی بام: طراحی روف گاردن مدرن می تواند به گونه ای باشد که برای کشت گیاهان بومی و بوته ای نیز فضایی فراهم شده و از محصولات آن ها استفاده کرد.

تنوع گیاهان و مبلمان: طراحی مبلمان و جای گذاری آن ها، قالب خاصی ندارد و با هر نوع مبلمان و طراحی فضای سبزی که در نظر کارفرما باشد، قابل اجرا است.

معایب طراحی فضای سبز پشت بام

معایب طراحی روف گاردن نسبت به مزایای آن قابل چشم پوشی است و اگر اصول طراحی روف گاردن به طور کامل رعایت شود دیگر مشکلی برای اجرای آن وجود نخواهد داشت.

یکی از مشکلات طراحی روف گاردن وزن بالای آن است. اگر بام نتواند وزن روف گاردن را تحمل کند، سقف دچار نشست شده و به ساختمان خسارت وارد می شود. نگهداری گیاهان روف گاردن نیز نیاز به تخصص و مهارت دارد.

کلام آخر

روف گاردن به عنوان باغ خانگی در سقف ساختمان ها یا تراس ها اجرا می شود. این محیط را در اغلب اقلیم ها و شرایط آب و هوایی می توان طراحی و اجرا کرد.

وجود بام سبز در هر خانه ای باعث می شود بتوان فضای بلااستفاده آنجا را به محیطی مفرح و زیبا تبدیل کرد و نشان از خوش ذوق بودن و سلیقه ساکنین آن دارد. امروزه طراحی و اجرای روف گاردن را می توان یک تحول در زمینه زیبایی شناختی به شمار آورد. با اجرای این ایده می شود به بهبود کیفیت هوا، مدیریت آب باران و همچنین افزایش سطح کیفیت زندگی اقدام کرد.

بیشتر بخوانید: محوطه سازی ویلا و نکات کلیدی برای اجرای آن