امیرمسعود عابدین: در هفتاد و ششمین سالگرد تاسیس نیروی هوایی ارتش چین، پکن تصویری از آینده جنگ‌های هوایی را به نمایش گذاشت. برای نخستین بار، پهپاد پیشرفته GJ-۱۱ در کنار جنگنده‌های J-۲۰ و جت جنگ الکترونیک J-۱۶D دیده شد؛ ترکیبی که از نگاه تحلیلگران، نویدبخش ورود چین به مرحله جدیدی از نبردهای هوایی شبکه‌محور است.
سه‌گانه‌ای از نقش‌های مکمل
در این نمایش هوایی، هر یک از سه پرنده نقشی خاص و مکمل ایفا می‌کند:
-
GJ-۱۱ (اژدهای سیاه) : پهپادی با طراحی مثلثی و رادارگریز که ماموریت‌های نفوذ عمیق به قلب پدافند دشمن را بر عهده دارد. اگرچه سرعت کمتری نسبت به جنگنده‌های سرنشین‌دار دارد، اما پنهان‌کاری و هزینه کمترش، آن را برای ماموریت‌های پرخطر ایده‌آل کرده است.
-
J-۱۶D: نسخه جنگ الکترونیک از جنگنده J-۱۶ که با تجهیزات پیشرفته خود، می‌تواند سامانه‌های دفاعی دشمن را کور کرده و امواج راداری را مختل کند. این جت، چتر حفاظتی الکترونیکی را برای سایر پرنده‌ها فراهم می‌آورد.
-
J-۲۰: پیشرفته‌ترین جنگنده چین که نقشی شبیه به «مرکز فرماندهی هوابرد» دارد. گونه دو سرنشینه آن، J-۲۰S، احتمالا برای کنترل مستقیم چند پهپاد طراحی شده است. صندلی دوم در این مدل به افسر کنترل پهپاد اختصاص دارد که وظیفه هماهنگی و مدیریت عملیات گروهی GJ-۱۱ها را بر عهده می‌گیرد.
گامی به سوی نبردهای هوشمند
کارشناسان معتقدند که پرواز هماهنگ J-۲۰ با پهپادهای همراه (که به آن‌ها وینگمن گفته می‌شود) نشانه‌ای از گذار چین به عصر «هوش مصنوعی رزمی» است. در نبردهای آینده، جنگنده‌های سرنشین‌دار به‌جای نبرد انفرادی، تیمی از پهپادهای مسلح و خودکار را در اطراف خود خواهند داشت که ماموریت‌های شناسایی، فریب دشمن و حتی درگیری مستقیم را انجام می‌دهند.
ایده استفاده از وینگمن‌های هوشمند در حال حاضر در آمریکا، روسیه و استرالیا نیز دنبال می‌شود؛ از جمله، پروژه آمریکایی Loyal Wingman و پهپاد MQ-۲۸ Ghost Bat بوئینگ و طرح روسی S-۷۰ Okhotnik که به‌عنوان همراه جنگنده‌های Su-۵۷ طراحی شده‌اند.
قدرت تسلیحاتی و چالش برد
هرچند که چین هنوز جزئیاتی از تسلیحات GJ-۱۱ را منتشر نکرده، اما گزارش‌ها حاکی از آن است که این پهپاد می‌تواند موشک‌های پیشرفته هوابه‌هوای PL-۱۵ و حتی PL-XX را حمل کند. چنین قابلیتی، GJ-۱۱ را از یک پهپاد تهاجمی معمولی به عنصری موثر در نبردهای هوایی بدل می‌کند؛ ابزاری که می‌تواند در کنار J-۲۰ها میدان نبرد را برای دشمن به جهنم تبدیل کند.
اما یک چالش جدی باقی می‌ماند: برد عملیاتی. جنگنده‌های چینی به‌طور قابل توجهی شعاع رزمی بیشتری نسبت به همتایان غربی دارند؛ برای مثال، J-۲۰ بیش از ۲۰۰۰ کیلومتر برد رزمی دارد و این بدان معناست که پهپادهای همراه نیز باید توان پروازی بسیار بالاتری داشته باشند. احتمالا نسخه‌های آینده GJ-۱۱ یا مدل‌های بزرگ‌تر آن برای هماهنگی با نسل بعدی جنگنده‌های چینی در دست طراحی هستند.
آینده نبردهای هوایی چین
انتظار می‌رود تا اوایل دهه ۲۰۳۰، چین نخستین نسل از جنگنده‌های نسل ششم خود را معرفی کند؛ جنگنده‌هایی که هوش مصنوعی، ارتباطات کوانتومی و کنترل چند پهپاد به‌صورت همزمان را در یک پلتفرم ترکیب خواهند کرد. در این میان، J-۲۰S می‌تواند نقش پیش‌زمینه‌ای حیاتی در توسعه این تاکتیک‌ها ایفا کند.
پرواز مشترک GJ-۱۱ و J-۲۰ و J-۱۶D تنها یک نمایش تبلیغاتی نبود؛ بلکه نشانه‌ای روشن از آن است که چین به سرعت در حال نزدیک شدن به آینده‌ای است که در آن، آسمان میدان نبرد شبکه‌ای از هوش‌ها خواهد بود، نه صرفا تقابل ماشین‌ها.
منبع: militarywatchmagazine
۵۸۳۲۲
